Er zal weinig discussie zijn over het feit dat fysieke muziekwinkels het momenteel erg zwaar hebben, waarbij sommigen zelfs de deuren moeten sluiten. "Mensen kopen geen cd's meer", bekent een uitbater tijdens de leegverkoop van zijn winkel. "Mensen downloaden de muziek liever en dat is slecht nieuws voor mij." Schoorvoetend erkent de ondernemer dat zijn kinderen ook geen muziek kopen en het liever anders uitgeven.

En daar wringt zich precies de schoen, want de jeugd is al sinds jaar en dag de grootste suikeroom van de muziek industrie. Ook mijn nichtje (15) is slim genoeg om geen twintig euro neer te tellen voor een muziek-cd om daarna te ontdekken dat ze hem niet kan beluisteren op de computer en bij haar vader in de auto. Ze spendeert haar geld liever aan beltegoed om met vriendjes en vriendinnen te sms'en, patat, ijs, een incidentele game en natuurlijk kleding.

Haar vriendjes zijn notoire sms'ers en gamers. Dat haar oom vroeger spaarde voor een cassettebandje van de Dolly Dots werkt bij haar vooral op de lachspieren.

Achter de feiten aanhollen

Daarbij is er nog iets. Muziek in digitaal formaat is veel handiger dan cd's, want een complete muziekverzameling op een mp3-speler is veel handiger dan het meezeulen van 200 cd's. Mensen kiezen gewoon het gemakkelijkste formaat en dus werd de bandrecorder ooit ingeruild voor de cassette en met hetzelfde gemak verving de cd het beproefde vinyl. Maar hoe gemakkelijk de klant ook mag switchen, de entertainmentindustrie zelf is nogal behoudend en probeerde zonder veel succes de strijd aan te binden tegen cassette en videoband. Uiteindelijk werd het gemak van beide media ontdekt en ook omhelsd.

Maar in de online wereld gaan dingen sneller en dus gaat kostbare tijd verloren tijdens de fase waarin de industrie de gebruikelijk weerstand geeft. Terwijl de platenbazen treuzelen ontstaan peer-to-peer-netwerken, waarin het delen van de online muziek welig tiert. Net zoals er vroeger massaal cassettebandjes werden uitgewisseld.

De muziekindustrie reageert met wisselend succes via procedures bij rechtbanken, waarbij goede initiatieven die wèl de verandering in de markt op een legale manier bespelen ook juridisch worden gefileerd. En zo ging mp3.com ten onder aan de strijd van de gevestigde orde tegen de 'Jukebox-in-the-Sky', waarbij bezitters van cd's toegang konden krijgen tot een warenhuis om overal ter wereld hun legaal gekochte muziek te kunnen beluisteren. Diverse online retailers konden vervolgens muziek toegankelijk maken als een cd werd verkocht.

Nu, bijna vier jaar later, is de industrie dan zo ver dat ze zelf muziekwinkels hebben opgezet en de muziek in digitaal formaat verkopen. Daarbij wordt het gebruik beperkt tot een computer, wat mp3-spelers en een beperkt aantal afdrukken op een cd, dankzij versleuteling met drm-technologie. Wie dus een nieuwe computer koopt, mag ook een nieuwe muziekcollectie aanschaffen, terwijl de Linux-gebruiker de muziek helemaal niet kan beluisteren. Dit in tegenstelling tot shops waar heel goedkoop niet versleutelde muziek wordt aangeboden, zoals EMusic, Download Music Mart en mp3tunes.com. Ook zijn er steeds meer artiesten die hun muziek gratis aanbieden, zoals op de site van het Nederlandse simuze.nl.

Tijd voor verandering

De online concurrentie is groot, net als de technische beperkingen voor de gebruikers van de Free Download Shop. Toch bekent Breukhoven in zijn artikel dat de omzetten hoger dan verwacht uitvallen, iets wat andere muziekwinkels ook claimen. Misschien is het dan tijd de conclusie te trekken dat mensen in redelijkheid best bereid zijn voor muziek te betalen en ze dat massaal bewijzen als ze de kans krijgen. Misschien is het toch niet zo beroerd gesteld met de concurrentie van illegaal aangeboden content en wil de muziekliefhebber niets liever dan gewoon bediend worden in zijn behoefte.

Kortom markten veranderen. Wat de supermarkten ooit deden met de kleine kruidenier, groenteboer en slager en op dit moment met de computerboer om de hoek, doet digitale muziek met de platenwinkels. Mensen bepalen zelf hoe en waar ze iets kopen en dus hebben leveranciers naar de markt te luisteren.

Het illegaal aanbieden van content is dan ook niet de echte oorzaak van de dalende omzetten in cd-verkopen, maar slechts een katalysator in het onvermijdelijke proces van verandering. Breukhoven zou dat als geen ander moeten weten, want zijn bedrijf begon immers als stoorzender van de muziekindustrie door platen via parallelimport naar Nederland te halen.

Waarschijnlijk ziet de Free Record Shop dat ook, want niet voor niets is het assortiment in de winkels al uitgebreid met games, boeken, dvd's en gadgets. Als Hans eens goed naar de klant luistert dan zou hij ongetwijfeld anders over 'crime tunes' denken en zelfs mijn nichtje weer naar zijn winkels kunnen lokken.

Brenno de Winter is medewerker van Webwereld.